W czasach pandemii ograniczone są możliwości podróżowania i poznawania nowych zakątków świata. Trzeba jednak planować nowe wyprawy. Ekipa „Biegaj i Zwiedzaj” wyruszy z pewnością ponownie na Maltę. Prezentujemy filmową relację z naszej poprzedniej wyprawy.
Wielu ludzi wjeżdżających do Poznania od strony Warszawy zwraca uwagę na stojący przy rondzie Śródka niewielki kościół. Wprawne oko dostrzeże, że został on zbudowany w trzech stylach – romańskim, gotyckim i barokowym. Teren, na którym znajduje się kościół, nosi nazwę Komandoria. Tuż za nią znajduje się sztuczne jezioro Maltańskie. To tu przez prawie 700 lat znajdowała się tam komandoria Joannitów, zwanego od XVI wieku do dzisiaj pod potoczną nazwą Zakonu Kawalerów Maltańskich. Oficjalne brzmienie to Suwerenny Rycerski Zakon Szpitalników Świętego Jana, z Jerozolimy, z Rodos i z Malty.
Zakon powstał jeszcze przed I krucjatą – jego początki sięgają nieformalnego bractwa, zawiązanego przy szpitalu św. Jana Chrzciciela[1], który został założony przez mieszczan z włoskiego państewka Amalfi w 1070[2] roku. Było to bractwo zakonne pod wodzą charyzmatycznego, półlegendarnego, a dziś błogosławionego brata Gérarda. W czasie pierwszej krucjaty szpital okazał się bardzo przydatną instytucją; istniejące przy nim bractwo przekształciło się w zakon rycerski, który w 1113 roku został oficjalnie uznany przez papieża Paschalisa II. W odróżnieniu od Krzyżaków, zakon joannitów – podobnie jak templariuszy – miał od początku charakter międzynarodowy i przyjmowano do niego wszystkich szlachetnie urodzonych rycerzy katolickich, bez względu na ich narodowość.
OBEJRZYJ PROGRAM TV Biegaj i Zwiedzaj.
Joannici, podobnie jak później templariusze, a w przeciwieństwie do Krzyżaków, byli zakonem międzynarodowym, przyjmowali w swoje szeregi majętnych rycerzy pochodzących z różnych krajów. Jako swój symbol przyjęli ośmioramienny krzyż, który pozostał nim do dziś. Joannici zakładali czarne tuniki z białym ośmioramiennym krzyżem, a do walki czerwona tunikę z białym krzyżem łacińskim. Po upadku ostatniej twierdzy krzyżowców – Akki w 1291 roki, Joannici początkowo osiedlili się na Cyprze, a w 1310 r. zdobyli wyspę Rodos.
W 1530 roku joannici otrzymali wyspę Maltę jako główną siedzibę. Od tej pory szpitalników-joannitów nazwano Zakonem Kawalerów Maltańskich lub Zakonem Maltańskim. W 1565 roku zakonnicy pod dowództwem wielkiego mistrza Jeana de la Valette obronili wyspę przed Turkami Osmańskimi, a w rok później wielki mistrz rozpoczął budową potężnego miasta – twierdzy, nazwanego na jego cześć – Valettą. Twierdza powstała w imponującym tempie 5 lat! Tu dziś mieści się stolica Malty. Obecnie siedzibą Kawalerów Maltańskich jest Rzym. Współcześnie zakon zajmuje się przede wszystkim działalnością charytatywną i niesieniem pomocy medycznej. W Poznaniu działa Fundacja Zakonu Maltańskiego. Zakon utrzymuje stosunki dyplomatyczne z wieloma państwami. Zakon wydaje własne znaczki, ma własne tablice rejestracyjne na samochodach służbowych, a nawet własną walutę.
Do dziś na Malcie zachowały się imponujące fortyfikacje w Valetcie, choć mocno zostały zniszczone podczas bombardowań w II wojnie światowej. Włosi i Niemcy chcieli zdobyć za wszelką cenę Maltę, gdyż stanowiła ona strategiczną bazę dla okrętów na Morzu Śródziemnym. Trzeba koniecznie zajrzeć do niewielkiej Mdiny, gdzie można przenieść się w czasie do średniowiecza. Od wieków architektura nie uległa zniszczeniu.
Zakon stanowi suwerenny podmiot prawa międzynarodowego i jest oficjalnie uznawany przez rządy 103 krajów świata, przy głowach których ma swoich ambasadorów. W 1994 roku zakon uzyskał status oficjalnego stałego obserwatora przy ONZ.Wyrok specjalnego Trybunału Kardynalskiego powołanego przez papieża Piusa XII w 1953 roku potwierdził suwerenność Zakonu, określając ją zarazem mianem funkcjonalnej, tj. opartej na międzynarodowej działalności Zakonu, a nie na posiadłościach terytorialnych, a także potwierdził religijny charakter Zakonu, który jako taki jest podporządkowany Kongregacji ds. Zakonów (czym potwierdził władzę Stolicy Apostolskiej w sferze religijnej). Na czele Suwerennego Rycerskiego Zakonu Szpitalników św. Jana, z Jerozolimy, z Rodos i z Malty stoi Wielki Mistrz. Jako suweren i głowa zakonu rządzi on wraz z Suwerenną Radą.
Podczas wyprawy na Maltę trzeba odwiedzić wyspę Gozo, która obok wysp Cominio i Cominito, należy do Republiki Maltańskiej. Z cytadeli w mieście Wiktoria rozpościera się wspaniały widok. Stąd można nawet dojrzeć Sycylię. Słynne Lazurowe Okno znane jest z licznych filmów, chociażby „Hrabiego Monte Christo . Niestety w zeszłym roku ta wizytówka Malty runęła. To co natura stworzyła, natura zabrała. U wybrzeży skalistej Comino można wykąpać się w krystalicznej wodzie w Błękitnej Zatoce. To z kolei nakręcono film „Helena Trojańska”. Niewielką wyspę można obiec w niespełna godzinę. Można znacznie szybciej, ale przepiękne widoki każą co rusz zatrzymać się i zrobić kolejne zdjęcie. Do dziś Malta wabi turystów swoją magią i historią, w której najwyraźniej swoje piętno odcisnęli Rycerze Maltańscy.
Przemek Walewski
